تشخیص پوسیدگی دندان در مراحل ابتدایی آن که علائم ظاهری خاصی ندارد، آسان نیست. تشخیص به موقع پوسیدگی و درمان آن می‌تواند از آسیب‌های ریشه‌ای پیشگیری کند. در سال‌های اخیر روند پوسیدگی دندان تغییر کرده است. در گذشته پوسیدگی‌ها از سطح دندان شروع می‌شد ولی در حال حاضر پوسیدگی در سطوح جونده دندان شیوع بیشتری دارد. تشخیص پوسیدگی‌های سطحی در مراحل اولیه با معاینات دندانپزشکی امکان پذیر است. اما پوسیدگی سطوح جونده کار آسانی نیست. به همین دلیل ممکن است در معاینات کلینیکی وضعیت دندان سالم به نظر برسد. اما پس از آزمایشات و رادیوگرافی، پوسیدگی‌های گسترده عاجی رویت شود. با توجه به شیوع پوسیدگی دندان در دهه‌های اخیر، دندان‌پزشکان از آزمایشاتی برای تشخیص پوسیدگی در مراحل ابتدایی کمک میگیرند. در این مقاله از سایت قصد داریم به موضوع تست پالپ در دندانپزشکی که یکی از تست‌های مهم در تشخیص پوسیدگی‌های ریشه دندان است، بپردازیم.
حالت‌های مختلف نتایج در آزمایشات تشخیصی
برای دستیابی به تشخیص دقیق و صحیح و تست پوسیدگی دندان، تست‌های تشخیصی بسیاری برای دندان‌پزشکان تعریف شده است. با این حال گاهی احتمال بروز خطا وجود دارد. پس از انجام تست‌های تشخیصی چهار احتمال وجود خواهد داشت که در ادامه آنها را شرح می‌دهیم:
1- نتایج مثبت حقیقی
نتایج مثبت حقیقی به مواردی می‌گویند که تست پوسیدگی دندان وجود دارد و نتیجه آزمایشات نیز صحت آن را تأیید می‌کند. انتظار می‌رود یک آزمایش تشخیصی خوب چنین نتیجه‌ای داشته باشد.
2- نتیجه مثبت کاذب
این نتیجه به مواردی اطلاق میشود که در دندان پوسیدگی وجود ندارد، اما نتیجه تست‌های تشخیصی بیانگر وجود پوسیدگی است.
3- نتایج منفی حقیقی
این نتیجه در مقابل نتایج مثبت حقیقی قرار می‌گیرد و به زمانی اطلاق میشود که فرد علائم ظاهری پوسیدگی ندارد و آزمایشات نیز صحت آن را تأیید می‌کند.
4- نتایج منفی کاذب
گاهی دندان‌های بیمار علائم پوسیدگی دارد اما نتیجه تست‌های تشخیصی مبنی بر عدم وجود هرگونه پوسیدگی است. به این نتایج منفی کاذب می گویند و در صورتی که دندانپزشک بر شناخت علائم پوسیدگی تسلط کافی نداشته باشد ممکن است درمان بیمار به تعویق بیفتد.
بیشتر بخوانید: راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان چیست؟
تست پالپ در دندانپزشکی چیست؟
در معاینات ابتدایی دندانپزشکی و در مراجعات انجام شده به متخصص لثه در تهران لازم است احتمال آسیب بررسی شود و معاینه پالپ دندان صورت گیرد تا در صورت آسیب دیدگی پالپ، میزان گستردگی آن مشخص شود. چنانچه آسیب پالپ پیشرفته و غیر سطحی باشد تنها راه درمان و نجات دندان، عصب کشی و درمان ریشه است. به قسمت مرکزی دندان‌ها که رگ‌های خونی و عصب‌ها را در برگرفته پالپ دندان می گویند. جهت تشخیص زنده بودن پالپ (بررسی زنده بودن دندان ها)، آزمایشات مختلفی وجود دارد. آزمایشات را بر روی دندان مورد نظر و همچنین دندان‌های کناری آن انجام می‌دهند تا نتایج آنها با هم مقایسه شود. واکنش دندان‌ها نسبت به زنده بودن عصب با شرایط فیزیکی بیمار رابطه مستقیم دارد. سن بیمار، وضعیت سطح دندان‌ها و آستانه تحمل درد نیز می‌تواند واکنش‌های متفاوتی در هر فرد ایجاد کند.
تست تشخیص زنده بودن پالپ
تست ضربه (percussion)
تست ضربه جزء ارزیابی‌های ابتدایی دندانپزشکی محسوب میشود که وضعیت دندان‌ها را بررسی می‌کند. در این تست دندانپزشک با انتهای یکی از ابزار دندانپزشکی ضربه‌ای خفیف به دندان وارد می‌کند و ارزیابی با ضربه‌های ملایم و کنترل شده آغاز میشود. در صورتی که واکنش خاصی مشاهده نشود درجه ضربه را کمی افزایش می‌دهند. دندانی که آسیب دیدگی ریشه دارد معمولاً به تست ضربه واکنش نشان می‌دهد. بیمارانی که نیاز به عصب کشی دارند در واکنش به این تست، درد یا حساسیت به ضربه دارند. با این حال گاهی دندان‌های سالم نیز به تست ضربه واکنش درد و حساسیت نشان می‌دهند. در این مواقع دندانپزشک از تست‌های دیگر برای اطمینان از سلامت پالپ کمک می‌گیرد.
تست دمایی
سلامت بافت‌های عصبی داخل دندان و بررسی آسیب دیدگی آنها را می‌توان با تست دما مشخص کرد. دندان‌ها در معرض دمای گرم و سرد واکنش‌های متفاوتی دارند که بیانگر وضعیت سلامتی عصب دندان است. دندان‌هایی که آسیب دیدگی عصبی دارند به گرما و سرما حساس هستند و بیمار احساس درد خواهد داشت. در بعضی افراد گرما واکنش درد را به دنبال دارد و محرک سرما درد را آرام می‌کند.
مدت زمان واکنش دندان نسبت به محرک های مختلف، یک پارامتر مهم و کلیدی در تشخیص وضعیت سلامت دندان ها است. در دندان های سالم پس از حذف محرک، واکنش بلافاصله قطع میشود. اما در دندان های آسیب دیده که نیاز به درمان ریشه دارند، واکنش تا ۱۰ ثانیه یا بیشتر ادامه دارد. در کلینیک های دندانپزشکی جهت انجام تست دمایی ابتدا دندان مورد نظر را ایزوله می کنند. جهت انجام تست سرما از یک قطعه یخ خشک یا اسپری سرد کننده استفاده می شود. برای تست گرما نیز از ابزار گرم، آب گرم یا مواد مخصوص دندانپزشکی کمک میگیرند. سپس بیمار میزان درد خود را بیان می کند و مدت زمان آن نیز ثبت میشود.
بیشتر بخوانید: جراحی لثه با لیزر در چه مواردی توسط متخصص تجویز می شود؟
تست الکتریکی
در کلینیک‌های دندانپزشکی دستگاهی با نام پالپ تستر وجود دارد که دندانپزشک از آن برای تست تشخیص زنده بودن پالپ و بررسی زنده بودن دندان ها استفاده می‌کند. تیغه دستگاه در مقابل دندان گرفته میشود و از طریق آن جریان الکتریکی خفیفی به صورت کنترل شده به دندان القا میشود. در صورتی که در معاینه ریشه دندان، ریشه سالم باشد، بیمار احساس مورمور شدن در دندان دارد. اما اگر عصب آسیب دیده باشد و زنده نباشد هیچ‌گونه واکنشی نسبت به جریان الکتریکی از خود نشان نمی‌دهد. تست الکتریکی ابتدا با جریان کم شروع میشود و به آرامی جریان آن را افزایش می‌دهند. لازم به ذکر است در صورت مشاهده اولین واکنش، تیغه تستر الکتریکی بلافاصله از روی دندان برداشته میشود.
تست بی حسی انتخابی
در افراد مختلف تشخیص درد دندان متفاوت است. گاهی بیمار احساس درد مبهم و منتشر شده‌ای در ناحیه مورد نظر دارد. در چنین شرایطی، تشخیص اینکه درد دقیقاً مربوط به کدام دندان است، ساده نیست. گاهی بیمار در اطراف یک دندان سالم احساس درد دارد، در صورتی که منشأ درد ناحیه دیگری است. علت این درد می‌تواند عصب‌های دندان آسیب دیده باشد که دندان‌های مجاور را نیز درگیر کرده‌اند و به آنها سیگنال درد می‌فرستند. برای مثال ممکن است دندان بالا آسیب دیده باشد اما سیگنال درد آن به دندان‌های جلویی نیز ارسال شود. زمانی که دندانپزشک به صورت انتخابی دندان مشکوک به آسیب را بی حس کند، می‌تواند تشخیص دهد که آیا دندانی که احساس درد دارد، حقیقتاً آسیب دیده است یا فقط به دلیل دریافت سیگنال دندان‌های دیگر، احساس درد می‌کند.
بیشتر بخوانید: آیا می دانید اصلاح طرح لبخند را با چه روش هایی می توان انجام داد؟
تست حفره
چنانچه با انجام آزمایشات قبلی دندانپزشک به نتیجه قطعی نرسد که آیا پالپ دندان مورد نظر دچار آسیب دیدگی شده است یا خیر تست حفره انجام میشود. این تست بسیار ساده است و دندانپزشک برای آن برای انجام آن از ابزار دندانپزشکی کمک می‌گیرد تا حفره بسیار کوچکی در دندان مشکوک ایجاد کند. از آنجا که این تست بدون تزریق بی حسی انجام میشود چنانچه عصب دندان سالم باشد، در حین فرایند تراش دندان بیمار احساس درد شدید خواهد داشت. این درد نشان دهنده عصب زنده است. اما چنانچه در معاینه پالپ دندان، پالپ دندان زنده نباشد بیمار نسبت به تراشیدن دندان هیچ گونه واکنشی نشان نمی‌دهد. در این بیماران گاهی حتی سوراخ کردن دندان به طور کامل برای عصب کشی نیز بدون واکنش خواهد بود.
در این مقاله از سایت دکتر ستاره هاشمی به تست پالپ در دندانپزشکی پرداختیم. امیدواریم مطالب این مقاله برای شما مفید واقع شود.
