بسیاری از غذاها و نوشیدنیهایی که در طول شبانه روز مصرف میکنیم، عاملی برای تولید باکتریها در دهان هستند. وجود این باکتریها باعث ترشح اسید در فضای دهان میشود. باکتریها از طریق تنفس نیز میتوانند وارد دهان شوند. در واقع از زمانی که نوزاد شروع به نفس کشیدن میکند میکروب و باکتریهای موجود در هوا امکان ورود به فضای دهان را پیدا میکنند. در زمان رویش اولین دندانهای شیری، باکتریهای موجود در فضای دهان بر روی دندانها مستقر میشوند و در صورت عدم رسیدگی میتوانند منجر به آسیب دیدگی دندانهای کودک شوند. از آنجا که پلاک دندان میتواند عاملی برای پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه باشد، بنابراین آشنایی با آن و اقدام به پیشگیری و درمان آن اهمیت بسیاری دارد. شاید شما هم اصطلاح پلاک دندان را شنیدهاید اما اطلاعات کافی در مورد این اصطلاح دندانپزشکی ندارید. در این مقاله از سایت دکتر ستاره هاشمی به موضوع پلاک دندانی چیست میپردازیم.
پلاک دندانی لایهای نرم و متراکم تشکیل شده از باکتریها است که بر سطح دندانها تجمع میکنند و باعث آسیب به دندانها میشوند. میتوان گفت اولین عارضهای که وجود باکتریها در دهان ایجاد میکنند، تشکیل پلاک دندانی است که ظاهر ناخوشایندی به دندانها میدهد. در دندانپزشکی نوین پلاک دندانی را تحت عنوان یک بیوفیلم (زیست لایهی) دندانی یا پلاک میکروبی میشناسند که از رسوبات چسبناک بی رنگ یا مایل به زرد بر روی دندانها تشکیل میشود. این رسوبات سرسختانه بر روی سطوح دندانی، سطوح ترمیمی و پروتزهای دندانی میچسبند. اگرچه پلاک دندانی میتواند در تمامی قسمتهای دهان تشکیل شود اما اصلیترین مکان تجمع آن، درون حفرههای عمیق موجود در دندانهای آسیاب است.
چنانچه اقدامات پیشگیرانه و درمانی برای این مشکل انجام نشود، تأثیرات مخرب بسیاری به دنبال خواهد داشت. برای مثال یکی از دلایل لق شدن و افتادن زودهنگام دندانها، تجمع پلاک دندانی است. بنابراین با مراجعه به دندانپزشکی و درمان به موقع پلاک دندانی میتوان از آسیب جدی به دندانها پیشگیری کرد. مواد غذایی مختلف شامل نشاستهها، غلات، مواد قندی و … موجب ایجاد پلاک دندانی میشود.
مراحل ایجاد پلاک دندانی
ایجاد پلاک دندانی از یک الگوی توسعه میکروبی پیروی میکند که در سه مرحله تقسیم بندی میشود:
۱- اتصال باکتری به یک سطح جامد
2- تشکیل میکرو کلونها در سطح
3- بالغ شدن کلونیها و تشکیل لایه میکروبی پلاک در زیر لثه
بیشتر بخوانید: اصلاح طرح لبخند به چه منظور انجام می شود؟
دسته بندی پلاکهای دندانی
همان طور که پیشتر به آن اشاره کردیم، پلاکهای دندانی میتوانند در تمامی قسمتهای دهان تشکیل شوند. بهطور کلی میتوان پلاک دندانی را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
1- پلاکهای بالای لثهای
2- پلاکهای زیر لثهای
پلاکهای بالای لثهای که در بالاتر از خط لثه تجمع میکنند، معمولاً در نواحی یک سوم پایینی تاج دندان،
مناطق بی اثر پروگزیمال، حفرهها و شیارهای دندانی و ناهمواریهای موجود در سطح دندان قرار دارند.
پلاکهای بالای لثه را میتوان به گروههای زیر دسته بندی کرد:
1- پلاکهای چسبیده به دندان
2- پلاکهای غیر چسبنده
3- پلاکهای چسبیده به اپیتلیال
پلاکهای دندانی زیر لثهای در زیر لثهها تجمع میکنند. این باکتریها از قند موجود در مواد غذایی که مصرف میکنیم تغذیه میکنند و قابلیت تولید مادهی اسیدی در دهان را دارند. مادهی اسیدی به مینای دندان آسیب می زند و به مرور زمان حفرههایی در دندان ایجاد میکند. همچنین باکتریهایی که در پلاک دندانی وجود دارند موجب ترشح سمی میشوند. لثه نسبت به این سموم حساس است در نتیجه ملتهب و آسیب پذیر میشود و بیماریهای پریودنتال لثه پیش میآید و راه درمان آن جراحی لثه با لیزر است.
چرا پلاک دندانی ایجاد میشود؟
زمان مصرف مواد غذایی و مایعات، بزاق دهان با این مواد ترکیب و محیطی برای رشد و تکثیر باکتریها فراهم میشود. باکتریها و رسوبات معمولاً روی دندانها و لثه و بخصوص در قسمتهای غیر هموار دندانها تجمع میکنند. غذاهای حاوی کربوهیدرات، قندهای ساده و نشاستهها که در نوشیدنیها و مواد غذایی وجود دارد، در تشکیل و رشد پلاک دندانی نقش مؤثری دارند. مصرف خوراکیهای شیرین مانند شیرینیها، آبمیوههای صنعتی، کیک و شیرینی، عاملی برای افزایش باکتریهای موجود در پلاک دندانی است.
چگونه از ایجاد پلاک دندانی پیشگیری کنیم؟
از آنجا که تجمع رسوبات و باقیمانده غذا و باکتریها بر روی دندان و فضای دهان است منشأ تشکیل پلاک است. بنابراین اولین روش پیشگیری، رعایت کامل بهداشت دهان و دندان است. متخصصان دندانپزشکی رعایت موارد زیر را در راستای پیشگیری از ایجاد پلاک دندانی توصیه میکنند:
حداقل دو بار در روز و هر بار به مدت ۲ دقیقه دندانهای خود را به روش صحیح مسواک بزنید تا پلاکهای دندانی از تمامی سطوح دندان پاک شود.
برای حذف پلاکهای بین دندانها و زیر خط لثه ( مکانهایی که مسواک به آن دسترسی ندارد ) حتماً روزانه از نخ دندان استفاده کنید.
مصرف دهانشویه را جدی بگیرید. دهانشویهها در مقابله با میکروبهای داخل دهان و باکتریهای مضر نقش مؤثری دارد. مصرف دهانشویه پس از مسواک و استفاده از نخ دندان میتواند فضای دهان را سالم نگه دارد. در نتیجه رشد و تکثیر میکروبها و باکتریهای مضر در دهان متوقف میشود و روند ایجاد پلاک دندانی کُند خواهد بود.
مسواک و استفاده از نخ دندان به معنای درمان قطعی پلاک دندانی نیست و گاهی لازم است از درمانهای کلینیکال دندانپزشکی برای حذف پلاک دندانی کمک بگیریم. بنابراین لازم است سالانه دو بار به دندانپزشکی مراجعه نمایید تا وضعیت سلامت دهان و دندان شما بررسی شود.
از مصرف غذاهای صنعتی و شیرین همچنین مواد غذایی نشاستهای به ویژه تنقلات صنعتی پرهیز کنید.
کلام پایانی
در این مقاله از سایت به پلاک دندانی چیست پرداختیم و مواردی در راستای پیشگیری از این عارضه مطرح کردیم. همانطور که گفتیم، پلاکهای دندانی انواع مختلفی دارند و برای هر کدام درمانهای متفاوتی در نظر میگیرند. اگرچه بعضی از پلاکهای دندانی جدی نیستند و با رعایت بهداشت دهان و دندان برطرف میشوند اما بعضی دیگر نیاز به درمانهای تخصصی دارند. زمانی که پلاک دندانی به حالت پیشرفته و منسجم برسد و جرم دندانی تشکیل شود، تنها دندانپزشکان هستند که میتوانند آن را را برطرف کنند. ما در کلینیک دکتر ستاره هاشمی درمانهای تخصصی در جهت حذف پلاک و جرم دندان را به هموطنان عزیز ارائه میدهیم. متخصصان مجرب ما در این مرکز هر روزه آماده ارائه خدمات تخصصی از جمله لیفت لثه میباشند. با سایت ما همراه باشید.
